شهید رییسی اعتقاد عملی به گفتمان امام راحل داشت
امام جمعه فومن با بیان اینکه «شهید رییسی» اعتقاد عملی به گفتمان امام خمینی(ره) داشت، گفت: مردم رییس جمهوری می خواهند که به این گفتمان ها پایبند باشد.
برای رسیدن به درک جامعی از حوادث منتهی به واقعه گوهرشاد در ارتباط با کشف حجاب، باید ماهیت رژیم پهلوی را بررسی کنیم که یکی به ماهیت استبدادی و اختناق آن مربوط می شود که رضاخان برخلاف قانون و مصوبات شورای ملی عمل می کرد و دیگری ماهیت استعماری آن زیرا کودتای سوم اسفند به دست انگلیس ها به وقوع پیوست و رجال سیاسی و فرهنگی اجتماعی و نظامی دوره رضاخان از اعضای لُژ بیداری بودند که به انگلیس وابستگی داشتند.
به گزارش عصر گیلان، پایگاه «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» در ادامه نوشت: از این رو از ابتدای روی کار آمدن کودتاگران حرکت ضد قانون و ضد اسلامی آغاز شد. در ادامه همین حرکت بود که رضاخان در ۱۷ دی ۱۳۱۴ به همراه همسر و دخترانش که حجاب بر سر نداشتند، در جشن فارغ التحصیلی دختران دانشسرای مقدماتی حضور یافت و علنا کشف حجاب به طور رسمی اعلام شد.
اگر موشکافانه به اندیشه کشف حجاب، که بعدها عامل قتل مردم بیگناه در قیام گوهرشاد می شود نگاه کنیم، باید گفت مساله کشف حجاب، تحت تاثیر جریان روشنفکری و غربگرا بوجود آمد، به عبارتی کشف حجاب قبل از مشروطه شروع و تا سالهای کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ از سوی مطبوعات و نشریاتی با گرایشهای غرب، اشاعه و در نهایت در زمان رضاخان عملی شد. این بحث در مطبوعات آن زمان از سوی افرادی مانند ابراهیم خواجهنوری، محمود افشار و کسانی با گرایشهای بابیگری ماند صدیقه دولتآبادی اشاعه شد و زمینهها و مقدمات آن فراهم آمد.
آنگونه که گفته می شود بهائیان در ایران جزء اولین فرقه هایی بودند که زمزمه های کشف حجاب و اختلاط بیمانع زنان و مردان بیگانه را تحت عنوان “حریت نساء” مطرح ساختند. در دوران مشروطه فرمانی از عبدالبهاء عباس افندی از رهبران بهائیان صادر شد که زنان بهائی را از به کار بردن حجاب باز میداشت. در لوحی که بهاء نوشته و به لندن ارسال کرد آمده است: «حریت نساء رکنی از ارکان امر بهائیت است و من دختر خود روحا خانم را به اروپا فرستادهام تا دستورالعملی برای زنهای ایرانی باشد..»
بنابراین آنچه توسط رضاشاه به زور اجرا شد بدون سابقه نبوده است؛ زیرا بهائیان در عصر مشروطه اولین گام های آن را برداشته بودند. اما در دوره رضاخان به کمک روشنفکران متصل به دربار پهلوی و افرادی چون محمدعلی فروغی و علی اصغر حکمت مقدمات آن فراهم شد.
اما برای رسیدن به درک درستی از مقدمات، زمینه ها و شکل گیری کشف حجاب باید نقش موارد زیر حتما مورد بررسی قرار گیرد:
۱- حضور خارجیان و اروپاییان در ایران از عصر صفوی خاصه دوران قاجار تا انقلاب مشروطیت.
۲- حضور گروههای تبشیری مسیحیت که با اهداف خاص وارد کشور شدند چه از نوع انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی یا امریکایی.
۳- نقش مدارس خارجی که از قبل مشروطه آغاز و در قالب تحصیلات اقلیت های مسیحی، یهودی، زرتشتی پدید آمدند و که در روند خود اشراف درباری و… فرزندان خود را به این گونه مدارس فرستادند، خصوصا که برخی از این مدارس شبانه روزی بود.
۴- سفرهای رجال سیاسی به غرب و تأثیرپذیری آنها از اوضاع جامعه اروپایی.
در کنار موارد فوق باید گفت، تأسیس کنگره زنان، تلاش گسترده جریان لژ بیداری یا فراماسونها، همکاری گسترده روشنفکران داخلی با فراماسونها، نا آکاهانه یا آگاهانه با سیاست حکومت حرکت کردند و مبانی فکری برمبنای کشف حجاب را ترویج دادند. بنابر این همه و همه دست به دست هم دادهاند تا زمینه های کشف حجاب فراهم شود. و عملی شدن آن فقط زور و دیکتاتوری رضاخان را میطلبید که با تمام قوای سرکوبگر از جمله ژاندارمری، شهربانی، ارتش و… این هدف انگلیسی را عملی نماید.
با آغاز قضیه کشف حجاب آیتالله شیخ عبدالکریم حائری مرجع تقلید شیعیان و رئیس حوزه علمیه قم نامهای به رضاخان مینویسد با این مضمون که این خلاف حکم صریح قرآن است و این قانون را اجرا نکنید زیرا مساله کشف حجاب ۲ بخش دارد: یکی به ممنوعیت حجاب مربوط میشد و دیگری به خود کشف حجاب؛ یعنی افرادی که محجبه هستند میبایست توسط پاسبان و ژاندارم حجاب خود را بردارند اما محمدعلی فروغی نخستوزیر در جواب نامهای تهدیدآمیز به ایشان ارسال کرد.
رفته رفته خشم عمومی مردم علیه این حرکت شدت گرفت، اعتراضات مردم در شیراز به دستگیری، زندانی و تبعید علمای آن منطقه منجر شد. داستان قیام مسجد گوهرشاد از آنجا شدت گرفت که پس از برگزاری جلسههای مخفیانه روحانیون مشهد تصمیم گرفته میشود که آیت الله حاج حسین قمی به تهران برود و مستقیماً با رضاخان وارد مذاکره شود اما او را در باغ سراجالملک توقیف و ممنوع الملاقات کردند. انتشار این واقعه در مشهد موجب خشم دوستداران آیت الله قمی شد و در مسجد گوهرشاد تحصن کردند. متعاقب آن اعتراض علمای مشهد در حرم مطهر امام رضا علیهالسلام به قتل عام مردم و دستگیری ۳۸ روحانی، تبعید ۳ مرجع تقلید حضرت آیات (میرزا محمد آقازاده خراسانی، سید عبدالله شیرازی و سید یونس اردبیلی) و تبعید عده دیگر شد.
در ارتباط با واقعه گوهرشاد، طبق قانون اساسی مشروطه هر قانونی که بر خلاف اسلام و تشیع اثنی عشری باشد ممنوع است. در آن زمان مقامات رژیم در واکنش به اعتراض مردم مشهد، مرتکب جنایت شدند. درواقع حادثه گوهرشاد برای اعتراض به تغییر لباس و کشف حجاب رخ داد. در این شرایط اگر بخواهیم در یک جمع بندی دوره حرکت رضاخان را بررسی کنیم تنها بحث بر سر موضوع کشف حجاب نبود، تغییر لباس مردان، تغییر کلاه در دو مرحله، تغییر در حوزههای علمیه، تعطیلی هیئتهای مذهبی و منع عزاداری امام حسین(ع)، منع برگزاری مجالس ختم علما، تشکیل مدارس مختلط، حذف آموزش کتب دینی در مدارس همه و همه بعدها به شکلی فاجعهبار در گوهرشاد خود را نشان داد.
اما در این زمینه هنوز سؤالاتی مطرح است که باید توسط افراد آگاه پاسخ داده شود:
۱- آیا کشف حجاب و اجرای آن فقط مربوط به رضاشاه بود؟
۲- آیا دولت مردان که عمدتا از عناصر استبداد بودند مقصر نبودند؟
۳- آیا این حرکت در راستای استعمار انگلیس نبود؟
۴- آیا این حرکت مقدمهای برای تعطیلی حوزه های علمیه، ممنوع کردن عزاداری امام حسین علیه السلام، دستگیری، زندانی، تبعید و اعدام علما و در یک کلمه مبارزه با اسلام نبود؟
۵- آیا این اندیشه تجددگرایی و اسلامستیزی از اندیشه مشخص رضاخان که فاقد علم و سواد و فاقد درک خاصی از فرهنگ بود سرچشمه گرفته است؟
۶- آیا می توان بدون توجه به ماهیت استعماری دیکتاتوری رضاشاه و نقش انگلیس در کودتای رضاخانی به تحلیل وقایع مهمی از جمله کشف حجاب پرداخت؟
اینها سوالاتی است که بسیاری از آنها هنوز بی پاسخ مانده و با گذشت سالها از واقعه کشف حجاب، گره های تاریخی را کورتر کرده است.
مطالب مرتبط
مطالب پیشنهادی